A: Allahım böcek mi o!

B: Aman yaa.. Su minicik şeyden mi korkuyorsun? Alemsin valla..

Bunun benzeri ne çok konuşmanın içinde olmuşuzdur. A veya B kişisi olarak…

Fobiler en basit tanımıyla belirli bir nesne veya durum karşısında yoğun korku duyma halidir. Kişi bu durumun anlamsız olduğunu bilse de kaçınma davranışı sergilemekten kendini alıkoyamaz. Doğrudan karşılaşmasa bile ,ihtimali olduğunu düşünmesi veya sadece hayalini kurması dahi kaygı belirtileri göstermesine sebep olabilir. Bu belirtiler çarpıntı, titreme, terleme, bas dönmesi, ateş basması, mide bulantısı seklinde görülebilir. Kişinin yaşamındaki iş veya özel alanlarında engellere ve kısıtlara sebep olur.

Örneğin uçak fobisi olan biri, uzak diyarları görme hayallerini bir kenara atmak zorunda kalabilir hatta belki yıllarca bunu görmezden gelerek yaşadıktan sonra çocukları okyanus aşırı bir ülkede eğitim görmek istediğinde yanlarında olamayacağını düşünerek aile içi kriz çıkarabilir. Ya da hayatında dönüm noktası olabilecek bir iş teklifini reddetmek durumunda kalabilir.

Oysa o’nun kabusu olan uçmak birçok kişinin keyif aldığı bir durumdur.

Nasıl oluyor da aynı durum bir kişi için ölümcül derecede korku kaynağı iken diğer kişi için keyif verici olabiliyor?

Korku aslında hayati derecede önemli ve gerekli bir duygudur.

Örneğin üzerinize doğru koşan bir kaplan olduğunda –ya da şehir hayatına uyarlayalım üzerinize doğru koşan elinde bıçak olan bir kişi- gerçek bir hayati tehlikeden söz ettiğimiz açıktır. Böyle bir durum fobi durumundan farklı olarak kimilerine başka, diğerlerine başka bir duygu hissettirmez. Korku bu durumda hayati önem taşır ve kişiyi önlem almak üzere yönlendirir; sonuç olarak savaş ya da kaç tepkisi otomatik olarak devreye girer.

Tanımından da anlaşıldığı üzere fobisi olan kişi korkusunun anlamsız olduğunu bilir ancak genelde üzerine gitmeye pek gönüllü olmaz. Tatsızdır çünkü. Çoğu zaman kaçınmayı seçer. Kaçındıkça da fobisini besler büyütür.

Asansör fobisi olan kişi mümkün olduğunca asansör gerektirmeyecek evlerde yasamayı seçer ama gün gelip de 18. Katta oturan kayınvalideyi ziyaret etmek gerektiğinde soğuk terler döker. Ya da oğlu başka bir şehirde tatildeyken aniden yanına gitmesi gereken bir durum oluşunca uçak fobisi olan kişiyi çarpıntılar ve terler içinde havaalanında bulabilirsiniz.

Fobiler çok çeşitli ve yaygın olarak karşımıza çıkar. Hayatı kısıtlayan benzer bir durumla karşı karşıyaysanız, bununla yaşamak zorunda olmadığınızı ve bunun Bilişsel Davranışçı Terapi teknikleriyle hızla çözülebildiğini bilin istedim.

 

Sevgiyle…

Uzm. Psikolog/Psikoterapist Asiye Usta

Academy of Cognitive Therapy diplomate